Mỗi ngày, mỗi chúng ta đều có cơ hội thay đổi cuộc sống của ai đó. Nhà tâm lý học Michael Rousell đã tìm ra một cách bất ngờ để gây ra tác động kiểu này: Khai thác sức mạnh của sự ngạc nhiên.
Điểm chính của bài viết:
Các nhận xét bất ngờ xuất hiện ngoài ý thức giúp ta định hình lại nhận thức về bản thân và xem xét lại các kiểu suy nghĩ đã tồn tại lâu nay
Hầu hết những khoảnh khắc định hình nên con người chúng ta — những khoảnh khắc tạo nên một cuộc cách mạng trong suy nghĩ — là kết quả của sự ngạc nhiên.
Chúng ta có thể chủ tâm sử dụng những lời nhận xét đầy bất ngờ để làm cuộc sống của người khác thêm thăng hoa và thay đổi nhận thức của chúng ta về bản thân.
Cảm Xúc "Ngạc Nhiên" Là Gì?
Bất ngờ là tín hiệu báo động mà não của chúng ta tạo ra khi có điều gì đó không mong muốn hoặc ngoài kỳ vọng xảy ra. Đó là một sự thích nghi cần thiết đối với tổ tiên của chúng ta vì nó buộc họ phải đóng băng hành động và suy nghĩ để tập trung vào các mối đe dọa và cơ hội. Những người không thể trải qua cảm xúc ngạc nhiên không thể phản ứng hoặc học hỏi đủ nhanh để tồn tại.
Ở cấp độ thần kinh, ngạc nhiên là một chất kích hoạt dopamine, tạo ra chất dẫn truyền thần kinh thúc đẩy sự chú ý và động lực. Nói một cách đơn giản, bất ngờ là một vấn đề lớn đối với bộ não của chúng ta. Cảm xúc ngạc nhiên khiến chúng ta dừng lại, chú ý và học hỏi.
Cảm Xúc Ngạc Nhiên Thay Đổi Cuộc Đời Ai Đó Như Thế Nào?
Trong cuốn sách Sức mạnh của Ngạc nhiên (The Power of Surprise), Rousell tiết lộ cái nhìn sâu sắc ông thu thập được từ nhiều thập kỷ nghiên cứu của mình: Sự ngạc nhiên là thành phần quan trọng trong những khoảnh khắc định hình nên con người chúng ta. Các sự kiện định hình tính cách là những trải nghiệm đã hình thành nên con người mà chúng ta tin rằng 'ta là ai?'. Chúng hình thành ý niệm về tự thân của chúng ta.
Tất cả chúng ta đều bị ảnh hưởng bởi sự kết hợp của những kinh nghiệm trong quá khứ, và phần lớn trải nghiệm của chúng ta là một phần của quá trình tự nhận thức ngấm vào tư tưởng dần dần. Rousell lập luận rằng các sự kiện định hình nên con người chúng ta giống như một cuộc cách mạng đột ngột, dẫn đến sự thay đổi đột ngột trong cách chúng ta nhận thức về bản thân.
Đây là một ví dụ: Hector đã mất nhiều năm để hình thành niềm tin rằng mình thiếu tiềm năng lãnh đạo. Và chỉ mất tích tắc để thay đổi niềm tin của anh ấy khi một đồng nghiệp nói với anh ấy: “Hầu hết mọi người trong nhóm của chúng ta chỉ muốn giành phần nói luyên thuyên không ngớt về mình, nhưng anh lại luôn lắng nghe và đảm bảo rằng mọi người đều cảm thấy được lắng nghe. Anh là một nhà lãnh đạo tuyệt vời, và anh cũng truyền cảm hứng để tôi trở nên tốt hơn ”. Nhận xét đơn giản này là tia sáng bất ngờ làm thay đổi hình ảnh bản thân của Hector. Sau khi nghe điều đó, thiên kiến xác nhận (confirmation bias) đã kích hoạt Hector tìm kiếm bằng chứng xác nhận, khiến anh gắn nhãn mới cho những kinh nghiệm trong quá khứ của mình từ “người luôn làm hài lòng mọi người” thành “nhà lãnh đạo tuyệt vời”. Kết quả từ lời nhận xét bất ngờ này không chỉ làm thay đổi trong suy nghĩ của Hector mà còn là chất xúc tác cho những hành động "tự hoàn thành lời tiên tri", chẳng hạn như thôi thúc anh tình nguyện đảm nhận nhiều vai trò lãnh đạo hơn.
Đây là một ví dụ khác mà Rousell chia sẻ trong cuốn sách của mình: Samantha cảm thấy tính nhút nhát của cô ấy là một điểm yếu, cho đến khi huấn luyện viên bơi lội làm cô ấy ngạc nhiên bằng cách chỉ định cô làm đội trưởng. Anh ấy nói, "Cô ấy có thể khá im hơi lắng tiếng, nhưng khi cô gái này nói điều gì đó, bạn sẽ muốn lắng nghe." Sự ngạc nhiên khiến cô thầm cảm thấy mạnh mẽ trong lòng. Sự thay đổi trong niềm tin và hành vi của cô ấy vừa diễn ra tức thì vừa cắm rễ lâu dài.
Mẹo Tạo Cảm Xúc Ngạc Nhiên: Làm Thế Nào Để Kích Hoạt Người Khác Thay Đổi Nhận Thức Bản Thân
Không phải tất cả các khoảnh khắc đáng ngạc nhiên đều được tạo ra như nhau. Rousell gợi ý ba bước lấy từ trong nghiên cứu này để tận dụng sức mạnh của sự ngạc nhiên:
Xác định một điểm yếu mà bạn nhận thấy: Lấy ra một bản tự phê bình của ai đó mà bạn muốn giúp họ sửa đổi. Ví dụ, có thể sinh viên của bạn thấy mình là một học viên chậm tiến, hay nhân viên của bạn tin rằng anh ta thiếu sự sáng tạo, hoặc vợ/chồng của bạn đánh giá thấp bản thân vì quá thận trọng.
Xoay chuyển “điểm yếu” thành điểm mạnh: Tiếp theo, xác định điểm mạnh là mặt đối diện của cùng một đồng xu. Ví dụ, có thể sinh viên đó cho rằng mình học chậm nhưng cũng học rất chắc. Nhân viên nào cho rằng mình thiếu sáng tạo cũng là người có tính logic cao. Và mặt trái của tính quan tâm cẩn trọng của vợ/chồng bạn là họ chú ý đến từng chi tiết.
Truyền tải thông điệp: Cuối cùng, hãy chia sẻ nhận thức chân thành công tâm của bạn về sức mạnh của cá nhân một ai đó. Rousell khuyên bạn nên làm cho thông điệp súc tích và đi vào trọng tâm, như thể bạn đang nói ra một sự thật đã được nghiệm chứng. Bạn càng chăm chú xoáy vào chủ đề hoặc tô điểm nó thành những lời khen ngợi hoa mỹ, thì sẽ càng ít gây ngạc nhiên và nó càng ít có sức mạnh để thay đổi suy nghĩ của ai đó. Ví dụ:
a. “Tôi nhận thấy bạn là người cuối cùng hoàn thành bài kiểm tra ngày hôm nay. Tôi thực sự ngưỡng mộ cách bạn kỹ lưỡng làm bài của mình cho đến tận phút chót. Đó là phẩm chất sẽ giúp bạn tiến xa trong cuộc sống. "
b. “Cảm ơn vì đã phát hiện ra những sai sót trong suy nghĩ của chúng ta trong cuộc họp đó. Thật nhẹ nhõm khi có một người rất logic trong phòng kiểm tra xem các ý tưởng của chúng ta có hợp lý hay không. ”
c. “Tôi không biết làm sao cảm ơn bạn cho đủ vì đã quan tâm đến các chi tiết và đảm bảo rằng chúng ta được an toàn và bảo mật. Bạn là người chu đáo nhất mà tôi biết. "
Sự ngạc nhiên có sức mạnh giúp người khác thay đổi cách họ nhìn nhận về bản thân. Nhưng, quan trọng là nó cũng cho chúng ta sức mạnh để thay đổi cách chúng ta nhìn nhận chính mình. Được trang bị những kỹ năng mới tạo ra bất ngờ này, giờ đây bạn có thể thấy mình là một tác nhân gây ngạc nhiên — giúp mở rộng sự tự tin và lòng tự trọng của mọi người ở bất cứ nơi đâu bạn đến.
Đội ngũ sản xuất:
Dịch và Tạo dựng hình ảnh minh họa: Compassio
Thông Tin Về Bài Đăng:
Nguồn bài dịch:
Comments