21 thg 12, 20196 phút đọc

Liệu Pháp Hồi Tưởng (Reminiscence Therapy) Là Gì Và Hiệu Quả Đối Với Bệnh Mất Trí Nhớ Như Thế Nào?

Liệu pháp hồi tưởng (Reminiscence therapy – RT) được biết đến như phương pháp trị liệu đánh giá lại cuộc đời. Thường được sử dụng trong điều trị mất trí nhớ trầm trọng hay bệnh sa sút trí tuệ (dementia). Cách hoạt động của liệu pháp hồi tưởng là khuyến khích người bệnh nhớ lại những thời điểm trong quá khứ của họ. Nó cũng là một hình thức của trị liệu trò chuyện (talk therapy).

Liệu pháp hồi tưởng có thể dùng đến các đạo cụ gợi nhớ hoặc kích thích giác quan để khơi lại ký ức. Ví dụ như một số mùi vị và âm thanh có trong quá khứ của một người. Được thực hiện thành công trong cả điều trị một - một và điều trị nhóm.

LỢI ÍCH CỦA LIỆU PHÁP HỒI TƯỞNG

Nhiều nghiên cứu cho thấy những ảnh hưởng tích cực của trị liệu hồi tưởng. Liệu pháp hồi tưởng cùng với một số điều kiện nhất định giúp cải thiện chức năng ghi nhớ và chức năng của não bộ. Nó thật sự có hiệu quả với những người mắc chứng sa sút trí tuệ. Cũng có nghĩa là nó cũng có thể hiệu quả với bệnh nhân mắc chứng Alzheimer, Parkinson, and Huntington (còn gọi là bệnh múa giật Huntington - một rối loạn di truyền dẫn đến cái chết của các tế bào não). Liệu pháp hồi tưởng cũng có thể điều trị chứng mất trí nhớ nằm ngoài những bệnh được kể trên.

Các nhà trị liệu có thể dùng liệu pháp hồi tưởng song song với những phương pháp khác. Bao gồm liệu pháp tâm động học (psychodynamic therapy) và trị liệu nghệ thuật (art therapy). Liệu pháp tâm động học và liệu pháp hồi tưởng đều cần nhìn lại các sự kiện trong đời. Nhưng liệu pháp tâm động học phân tích những sự kiện đó. Tìm cách để hiểu những hành vi của một người và cải thiện chúng.

Trị liệu bằng âm nhạc hay nghệ thuật tập trung vào khía cạnh sáng tạo. Những liệu pháp này giúp cá nhân truy cập vào những ký ức. Các nhà trị liệu có thể sử dụng các hình thức trị liệu này cùng với liệu pháp hồi tưởng.

Liệu pháp hồi tưởng có thể hoạt động tốt với các hình thức trị liệu khác. Những lợi ích khác của liệu pháp hồi tưởng có thể bao gồm:

Cải thiện tâm trạng và hành vi
Nhận thức tốt hơn
Giảm căng thẳng cho người chăm sóc
Tự tin hơn
Giảm trầm cảm
Kết nối tốt hơn với những người thân yêu
Giá trị bản thân cao hơn

LIỆU PHÁP HỒI TƯỞNG HOẠT ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO?

Mục tiêu của trị liệu hồi tưởng là giúp cho người được trị liệu có lại sự kết nối. Liệu pháp hồi tưởng có thể giúp người đó kết nối với những người thân yêu mặc dù mất trí nhớ. Nó có thể giúp những người khác xử lý các sự kiện trong cuộc sống.

Liệu pháp hồi tưởng có hiệu quả với người lớn tuổi. Người cao tuổi có thể bắt đầu cảm thấy bị bỏ lại phía sau hoặc mất kết nối khi có tuổi. Cách tiếp cận này có thể cho phép họ cảm thấy được nghe thấy và có giá trị.

Liệu pháp hồi tưởng nhắm vào một số bộ phận của não. Nó kích thích các bộ phận liên quan đến trí nhớ và nhận thức dài hạn. Liệu pháp hồi tưởng khuyến khích thảo luận về những ký ức đã được lưu trữ. Nó giúp kích thích những ký ức thông qua các cơ quan cảm giác. Điều này khiến não phản ứng khác với bình thường. Những phản ứng có thể tác động đến cảm xúc hoặc hành vi. Các nghiên cứu đã chỉ ra liệu pháp hồi tưởng có thể giúp người cao tuổi gắn kết nhiều hơn. Những người được cho là thu mình trở nên cởi mở hơn sau những buổi trị liệu hồi tưởng.

Liệu pháp hồi tưởng có thể mang lại lợi ích cho gia đình và người chăm sóc. Nó có thể giúp họ hiểu rõ hơn các tình trạng như sa sút trí tuệ hoặc Alzheimer.

MỘT PHIÊN ĐIỀU TRỊ BẰNG LIỆU PHÁP HỒI TƯỞNG

Một phiên trị liệu bằng liệu pháp hồi tưởng điển hình có thể thay đổi về mặt cấu trúc. Đôi khi nó có vẻ đơn giản như việc trò chuyện cùng với người chăm sóc. Người được trị liệu có thể trò chuyện về vợ/chồng của mình hay công việc trong quá khứ của họ trong thời gian dạo bộ. Liệu pháp hồi tưởng cũng có thể được sắp đặt có cấu trúc và phức tạp hơn. Nó có thể hiện diện trong những cuộc gặp gỡ với nhà trị liệu hay nhà tư vấn.

Liệu pháp hồi tưởng cũng có thể diễn ra trong các thiết lập mang tính cấu trúc hơn. Nó có thể hoạt động như nhiều buổi trị liệu trò chuyện khác. Nhà trị liệu có thể mang đạo cụ nhằm gợi nhớ cảm giác vào phiên trị liệu. Một số đạo cụ có thể bao gồm:

Công cụ mà người được trị liệu từng sử dụng trong quá khứ
Ảnh
Âm nhạc của các đoạn phim từ một thời điểm nhất định trong cuộc đời
Vải cũ để cho người được trị liệu xúc chạm
Môi trường thời trẻ của người được trị liệu

Những đạo cụ này dùng để kích hoạt một trí nhớ hoặc ý thức về nhân dạng. Một nhà trị liệu sau đó có thể giúp người được trị liệu chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc khi chúng xuất hiện. Họ có thể hỏi những câu hỏi mở để khơi gợi thảo luận.

Các buổi trị liệu hồi tưởng không có thời lượng định sẵn. Điều này là do cấu trúc của liệu pháp hồi tưởng có thể khác biệt. Nhưng những người thực hiện liệu pháp hồi tưởng với một nhà trị liệu có thể gặp nhau ít nhất một lần mỗi tuần.

Một người trong khi hồi tưởng có thể đang chật vật trong quá khứ đau thương. Sẽ tốt hơn nếu có một nhà trị liệu được cấp bằng hướng dẫn các phiên trị liệu trong trường hợp này. Họ có thể hữu ích với bất kỳ hồi tưởng hoặc sự hoang mang bối rối tiềm ẩn nào nếu chúng xảy ra.

HIỆU QUẢ CỦA LIỆU PHÁP HỒI TƯỞNG?

Cả nhà trị liệu và người được trị liệu phải gắn kết với liệu pháp hồi tưởng mới mang lại hiệu quả cao nhất. Điều này đúng cho tất cả các phương pháp trị liệu. Tuy nhiên, liệu pháp hồi tưởng được cho rằng có thể cải thiện sự nhận thức. Được chứng minh làm giảm chứng trầm cảm. Kỹ năng đặt câu hỏi và lắng nghe sẽ là chìa khóa cho một phiên trị liệu hồi tưởng hiệu quả.

Liệu pháp hồi tưởng có thể giúp cải thiện sự gắn kết với gia đình và với người chăm sóc của người được trị liệu. Khi một người mắc chứng sa sút trí tuệ, gia đình họ cảm nhận sự mất mát. Họ cảm thấy bị bỏ rơi lại phía sau khi người bệnh không thể nhớ được họ. Thường sẽ xuất hiện cảm giác bị cắt đứt mối quan hệ khi người thân yêu không thể giao tiếp với họ. Liệu pháp hồi tưởng giúp các thành viên trong gia đình gắn kết lại bằng cách thảo luận về quá khứ. Liệu pháp hồi tưởng có thể giúp họ học những thứ mới mẻ về người thân yêu của mình.

Nghiên cứu về liệu pháp hồi tưởng vẫn đang được tiến hành. Các điều kiện tốt nhất để thực hành nó có thể thay đổi. Thiết lập lý tưởng cho liệu pháp hồi tưởng có thể thay đổi.

HẠN CHẾ CỦA LIỆU PHÁP HỒI TƯỞNG

Liệu pháp hồi tưởng chỉ là một cách tiếp cận giúp ích trong việc nhớ lại kí ức. Điều quan trọng là phải xem xét các phương pháp khác nhau để tìm kiếm ra phương pháp phù hợp.

Liệu pháp hồi tưởng có thể khiến một người hồi tưởng lại ký ức. Điều này có thể gây nên những cảm giác của sự hạnh phúc và cảm giác thuộc về. Nhưng nó cũng có thể làm sống lại những ký ức không vui. Hãy cân nhắc về quá khứ hồi ức một người khi quyết định liệu xem liệu pháp hồi tưởng có phải là phương pháp phù hợp nhất hay không.

Liệu pháp hồi tưởng có thể không được dùng trong điều trị trong trường hợp triệu chứng mới chớm phát sinh hoặc đang tiến triển.

Khuyến cáo quan trọng về bài đăng: Các bài đăng trên Compassion.vn được thực hiện bằng cách sử dụng nguồn lực cộng đồng (được dịch lại từ các nguồn khác nhau hoặc do chuyên gia cộng tác viết) - Compassion luôn nỗ lực cải thiện chất lượng nội dung (bằng cách tối ưu hóa quy trình tại hotro.compassion.vn) và nâng cao tính chuyên môn (bằng cách cộng tác với chuyên gia tại: www.compassion.vn/expert). Tuy nhiên người đọc cần tự kiểm chứng lại thông tin và đặc biệt các bài đăng không thể thay thế các giải pháp cần chuyên môn khác như trị liệu, tham vấn, coaching... (bạn có thể tham khảo danh sách từ Compassion: www.compassion.vn/booking).