Sự nghiệp thường được xem như là một trong những khía cạnh quan trọng nhất của một người trưởng thành; và việc bắt đầu bước vào một công việc mới bất kể là lần đầu tiên, lần thứ hai hay bất kì lần nào sau đó, đều có thể là một sự kiện đầy căng thẳng, đặc biệt là khi những khó khăn thuộc nền kinh tế như tình trạng suy thoái cũng là một yếu tố có ảnh hưởng. Khi đó, một nhà tư vấn nghề nghiệp sẽ có thể giúp đỡ bằng cách phác thảo ra và thảo luận về các lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng.
Tư vấn nghề nghiệp, hay còn gọi là định hướng nghề nghiệp (hướng nghiệp) hay tham vấn nghề nghiệp là sự tư vấn được thiết kế để giúp bạn chọn lựa, thay đổi hoặc chấm dứt một công việc; và ở bất kì giai đoạn nào trong cuộc đời thì sự tư vấn này sẽ luôn có ích cho bạn.
Tư vấn nghề nghiệp là gì?
Phần lớn người Mỹ dành một phần ba cuộc đời của họ cho công sở, nhưng một nghiên cứu năm 2014 đã cho thấy chỉ 52,3% người Mỹ cảm thấy hài lòng với công việc. Căng thẳng vì công việc có thể dẫn đến sự lo âu hay trầm cảm, vì vậy việc tìm kiếm một nghề đáp ứng được các mong mỏi là một điều rất quan trọng đối với sự hạnh phúc về mặt tinh thần. Khi một người cần chọn cho mình một nghề nghiệp thích hợp nhất, hoặc muốn tìm một công việc mới vì nhận thấy mình chán nản và không hài với công việc hiện tại, thì những hỗ trợ của nhà tư vấn nghề nghiệp lúc này có thể sẽ giúp ích cho họ.
Một nhà tư vấn nghề nghiệp có thể là một nhà trị liệu, một người khai vấn (life coach), hoặc có thể là một anh chị đi trước có kinh nghiệm tình nguyện tư vấn cho bạn nhưng tựu trung đều được đào tạo để cung cấp cho bạn các nguồn thông tin nghề nghiệp, thảo luận về việc phát triển sự nghiệp, sắp xếp và giải thích các đánh giá về năng khiếu và năng lực của bạn. Các bạn sinh viên có thể được gặp một người tư vấn hướng dẫn ở trường trung học trước khi đăng ký vào trường đại học, cao đẳng và thêm một lần nữa khi đã là sinh viên trước khi lựa chọn hoặc thay đổi chuyên ngành; nhưng không chỉ đối với sinh viên mà tư vấn nghề nghiệp cũng có thể giúp cho tất cả những ai có mong muốn thay đổi công việc hay nghỉ việc nói chung, cũng như những ai muốn khám phá các đường hướng mới để hài lòng với công việc hiện tại hơn.
Lựa chọn một nghề nghiệp
Chọn một nghề là một nhiệm vụ quan trọng, nhưng đồng thời cũng có thể là một nhiệm vụ khó khăn. Sẽ không dễ dàng để quyết định loại công việc nào là phù hợp nhất, và do tư vấn nghề nghiệp giúp mọi người đánh giá được các kĩ năng, các nhu cầu, khao khát nhằm tìm ra một công việc hiệu quả, nên loại hình tư vấn này được xem như là một bước quan trọng mà một người cần thực hiện trước khi quyết định một công việc dài hạn. Việc tìm hiểu một loạt các nghề nghiệp tiềm năng khác nhau có thể sẽ quá sức, những thông tin về các bộ kĩ năng và trình độ học vấn cần thiết đối với một vị trí công việc cụ thể có thể sẽ khó tìm hoặc mâu thuẫn lẫn nhau. Một nhà tư vấn nghề nghiệp có thể sẽ cung cấp các thông tin có giá trị về các mặt này và nhiều vấn đề khác nữa.
Có một số câu hỏi dưới đây có thể sẽ hữu ích để giúp bạn giới hạn những điều cần tập trung lưu ý khi cân nhắc thay đổi công việc:
Điều tôi thích làm là gì?
Những loại hoạt động nào làm tôi thấy vui vẻ và thỏa mãn?
Tôi giỏi những việc gì?
Bộ kĩ năng mà tôi có là gì?
Tôi có những năng lực chuyên môn nào, như là bằng cấp hay kinh nghiệm?
Tôi cần kiếm được bao nhiêu tiền để cảm thấy hài lòng?
Những công việc nào hiện đang cần người ở nơi mà tôi muốn sống?
Liệu tôi có thích di chuyển/công tác không?
Những giá trị cốt lõi của tôi là gì?
Việc giúp đỡ hay phục vụ người khác có quan trọng với tôi không?
Có phải tôi đang tìm kiếm một công việc có độ thách thức cao hay một kiểu tương đối dễ dàng?
Liệu tôi có sẵn sàng làm những gì người khác bảo mà không thắc mắc, hay tôi sẽ thích tự đưa ra hầu hết các quyết định?
Tôi cần sự ổn định và an toàn ở mức độ nào?
Tư vấn nghề nghiệp có thể giúp gì cho bạn?
Trong một buổi tư vấn nghề nghiệp, người tư vấn sẽ giúp bạn khám phá các kỹ năng và điểm mạnh của bản thân, xem xét trình độ học vấn và đưa ra lời khuyên về việc trau dồi thêm chuyên môn, xác định sở thích và kiểu tính cách cá nhân của bạn. Những nhà tư vấn cũng có thể thực hiện một bài kiểm tra IQ (Intelligence Quotient - chỉ số thông minh) hoặc kiểm tra năng khiếu, và một bài kiểm tra MBTI (Myers-Briggs Type Indicator – chỉ số phân loại tính cách kiểu Myers-Briggs) cũng sẽ giúp bạn xác định các công việc khả dĩ dựa trên những đặc điểm tính cách cá nhân.
Có một vài chủ đề tiềm năng để thảo luận trong tư vấn nghề nghiệp đó là:
Những kĩ năng hay năng khiếu cụ thể, và những kỹ năng hay năng khiếu đó có thể có ích ở những loại nghề nghiệp nào?
Các yêu cầu đào tạo bắt buộc đối với các nghề nghiệp khác nhau.
Thu nhập tiềm năng của mỗi nghề.
Môi trường làm việc hàng ngày như thế nào? Một vài người thích làm việc trong văn phòng, trong khi những người khác có thể sẽ thành công hơn trong một môi trường có tốc độ làm việc cao hay môi trường làm việc ngoài trời.
Những cơ hội để thay đổi hay những cơ hội thăng tiến trong một công việc cụ thể. Một vài công việc sẽ linh hoạt hơn các công việc khác, ví dụ như nghề luật sư hay bác sĩ có thể chuyển đổi công việc giữa các mảng trọng tâm hoặc lĩnh vực chuyên môn nhưng vẫn là bác sĩ hay luật sư. Những nghề khác hay con đường học vấn khác có thể cho phép dịch chuyển giữa các vị trí công việc trong một lĩnh vực nhất định.
Những kĩ năng hay đào tạo cần thiết cho một công việc mong ước.
Một vài nhà tư vấn cũng có thể cho lời khuyên về cách cải thiện vị trí của bạn trong công việc mà phần lớn là bạn sẽ thấy thú vị, ví dụ như họ sẽ thảo luận với bạn về những cách thức để có thể được thăng chức hoặc những phương pháp tốt nhất để đàm phán điều chỉnh mức lương.
Ví dụ một trường hợp tiêu biểu
Trị liệu để đối phó với căng thẳng khi quay lại việc học cùng lúc với làm việc toàn thời gian:
Cô Mandy, một phụ nữ 30 tuổi, dù không thấy hạnh phúc trong công việc là một trợ lý luật sư nhưng cô cũng không biết làm thế nào để thay đổi. Cô mong muốn một công việc ít căng thẳng hơn nơi mà cô có thể có ích hơn cho mọi người, nhưng phần lớn các công việc mà cô nghĩ cô có thể thích lại đòi hỏi một trình độ cao hơn, và điều kiện của cô không đủ để có thể nghỉ việc. Việc vừa đi làm 45 tiếng một tuần vừa đến lớp nghe có vẻ thật căng thẳng và khiến cô lo lắng. Mandy đã đặt một cuộc hẹn với nhà trị liệu, người sẽ giúp bình thường hóa cảm giác của cô và thảo luận về nỗi sợ của cô đối với việc vừa đi học vừa làm việc toàn thời gian. Sau một buổi tìm hiểu về các mục tiêu và mức độ căng thẳng hiện tại, mọi thứ trở nên khá rõ ràng cho Mandy đó là cô không thể tiếp tục công việc hiện tại lâu dài. Cô nhận ra rằng, mặc cho các khó khăn có thể xảy ra, cô cần phải tiếp tục việc học mới có thể thay đổi nghề nghiệp. Nhà trị liệu giúp cô xác định các nguồn lực, bao gồm các nguồn hỗ trợ tài chính cũng như các cách kiểm soát căng thẳng, nhờ đó Mandy có thể tìm ra cách để vừa tiếp tục làm tốt công việc vừa tham gia lớp học vào buổi tối. Nhà trị liệu cũng chỉ cho Mandy thấy những sức mạnh của bản thân cô, vốn có được nhờ công việc là một trợ lý luật sư đó là: khả năng đảm đương đa nhiệm, làm việc nhiều giờ, thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu, tự mình hoàn thành các dự án và nhiệm vụ khó khăn. Những kiến thức này đã cho Mandy hy vọng và sự tự tin rằng cô vẫn có thể tiếp tục đi làm đồng thời vẫn có thể hoàn tất việc học như cô mong muốn.
References:
Adams, S. (2014, June 20). Most Americans Are Unhappy At Work. Retrieved from http://www.forbes.com/sites/susanadams/2014/06/20/most-americans-are-unhappy-at-work.Career: Career counselor. (n.d.). Princeton Review. Retrieved from http://www.princetonreview.com/careers.aspx?cid=29.Global strategy on occupational health for all: The way to health at work. (1994, October 14). Retrieved from http://www.who.int/occupational_health/publications/globstrategy/en/index2.html.What is career counseling? (n.d.). Boise State University Career Center. Retrieved from http://career.boisestate.edu/whatiscareercounseling.
Người dịch: Trần Thị Ca Dao ; Người biên tập: Anh Đào Lê
Chuyên gia review: Đang review bởi chuyên gia: www.compassion.vn/expert
Hình thức dịch: Dịch & biên tập theo hình thức crowdsourcing tại www.compassion.vn/crowdsourcing - Cộng tác làm nội dung tại đây
Comments